De Koninklijke Prijs, die in 1871 door Willem III werd ingesteld als Koninklijke Subsidie, is bedoeld om jong talent op het gebied van schilderkunst te stimuleren. Het karakter van stimuleringsprijs staat voorop. Om toch meer aandacht te genereren voor de winnende kunstenaars is met ingang van het jaar 2018 het aantal winnaars aangepast van vier naar drie kunstenaars en is het prijzengeld verhoogd van 6.500 naar 9.000,- euro per winnaar.
Het aantal genomineerde kunstenaars die deelnemen aan de tentoonstelling is aangepast van twintig naar twaalf. De genomineerde kunstenaars die deelnemen aan de tentoonstelling tonen elk twee werken, in plaats van één zoals tot nu toe gebruikelijk is. De drie winnaars tonen drie werken. Van oudsher geldt bij schilderkunst namelijk het adagium: kijken is vergelijken. Op deze manier komen de afzonderlijke artistieke uitgangspunten van de kunstenaars en de wijze waarop zij daaraan gestalte geven beter bij het publiek en de kunstwereld over het voetlicht.