De grootste kaarten ter wereld liggen in de vloer van de Burgerzaal, in het hart van het Koninklijk Paleis Amsterdam. De drie ronde mozaïeken hebben elk een diameter van maar liefst 624 centimeter en laten het oostelijk en westelijk halfrond van de wereld en de sterrenhemel zien. Ze zijn een essentieel onderdeel van het concept van architect Jacob van Campen voor dit gebouw, het voormalige stadhuis van Amsterdam. Hij ontwierp het imposante stadhuis als universum in het klein. De spectaculaire vloerkaarten zijn vandaag de dag nog steeds een geliefd onderdeel van een bezoek aan het Paleis.
Het Universum van Amsterdam
Schatten uit de Gouden Eeuw van de cartografie - te zien t/m 22 september 2019
Universum van Amsterdam
De
gigantische vloerkaarten zijn een onmisbaar onderdeel van het ontwerp van Jacob van Campen voor dit bijzondere gebouw. De
marmeren reliëfs met de vier elementen (Water, Vuur, Aarde en Lucht) en
slingers van flora en fauna verbeelden de microkosmos. Beelden van Romeinse
goden in de omliggende galerijen symboliseren de planeten van ons zonnestelsel,
de macrokosmos. Samen vormen deze het universum in het klein. De Stedenmaagd
van Amsterdam troont boven de ingang van de Burgerzaal en heeft het universum
letterlijk aan haar voeten, een uitgesproken statement.
Ontdekking van de hemel
Onderzoek voor de komende tentoonstelling, het Universum van Amsterdam, in het Koninklijk Paleis heeft geleid tot een spannende vondst. Recentelijk is ontdekt dat de sterrenhemelkaart er in de zeventiende eeuw compleet anders uitzag. Op het marmer waren oorspronkelijk lijntekeningen van sterrenbeelden geschilderd. Alle geschilderde lijnen zijn helaas lang geleden weggesleten.
In de zeventiende eeuw werden sterrenbeelden als figuren in getekend op hemelkaarten. De figuren op een sterrenkaart van Willem Blaeu uit 1628 dienden als voorbeeld voor de marmeren hemelkaart in het Koninklijk Paleis. Ze werden als lijntekeningen op het marmer geschilderd, maar zijn helaas al lang geleden weggesleten.
Sommige delen van die figuren – uitgevoerd in glanzend metaal – zijn echter nog wel te zien, zoals de poten en scharen van de Kreeft. De kaart oogt nu wat minimalistisch, maar toonde dus ooit een indrukwekkende wirwar van mythologische helden en heldinnen, dieren en objecten.
Gouden Eeuw van de cartografie
De vloerkaarten zijn de allergrootste kaarten ooit gemaakt. Niet toevallig, want Amsterdam was
het belangrijkste centrum voor cartografie ter wereld. De beste en meest
ambitieuze cartografen werkten in de directe omgeving van het stadhuis. Een
onvoorstelbare hoeveelheid kaarten en atlassen zag hier het licht, die schatten
aan kennis bevatten. Ze brachten de wereld binnen handbereik van de
nieuwsgierige mens.
In deze tentoonstelling ontdekt u het verhaal van de kaarten in de Burgerzaal en vindt u de mooiste Amsterdamse kaarten en atlassen uit de zeventiende en achttiende eeuw.
De tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met het Allard Pierson│ De Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Dit museum- en kennisinstituut beheert één van de belangrijkste cartografische collecties van Europa.
Bijzondere bruiklenen
De tentoonstelling wordt verrijkt met een zeer bijzondere bruikleen uit Berlijn. Het gaat om één van de allergrootste boeken ter wereld, de Atlas van de Grote Keurvorst van Brandenburg (rond 1665). De reuzenatlas weegt 125 kilo en geopend meet hij 170 bij 220 cm en is waarschijnlijk in Amsterdam gemaakt door Joan Blaeu.
De laatste keer dat deze gigant aan het publiek getoond werd was in
2008.
Daarnaast zal het
Blaeukabinet, een bijzonder collectiestuk uit het Allard Pierson, ook in deze
tentoonstelling te bewonderen zijn. Het kabinet is een fraaie, zeventiende-eeuwse pronkkast in de zogenaamde ‘kwabstijl’. Deze pronkkasten werden speciaal
gemaakt voor de spectaculaire Atlas maior van de
beroemde cartograaf Joan Blaeu.
Rondleiding
Wilt u een rondleiding door deze bijzondere tentoonstelling? Dat kan! Neem contact met ons op via 020-522 61 61 of info@dkh.nl (o.v.v. Universum van Amsterdam). Voor een rondleiding gelden onze reguliere tarieven en voorwaarden.
De
tentoonstelling - Universum van Amsterdam. Schatten uit de Gouden Eeuw van de
cartografie - is vanaf 29 juni t/m 22 september 2019 te zien in het Koninklijk
Paleis Amsterdam. Dagelijks geopend van 10.00 uur tot 17.00 uur.
Speciaal voor families en scholen is 'Op de kaart!' ontwikkeld. Een leuke uitdagende en leerzame ontdekkingstocht door de tentoonstelling en het Paleis (7 – 107 jr.). Op de kaart! is kosteloos te verkrijgen aan de kassa van het Paleis. Kinderen tot 18 jaar gratis entree.